‘Energielandschap Denderland’ (Provincie Oost-Vlaanderen, foto hierboven) en het ‘Beeldkwaliteitsplan en Open Ruimte Perspectief’ (Gemeente Nijlen) winnen de tweejaarlijkse Vlaamse Planningsprijs. De jaarlijkse Afstudeerprijs gaat naar Sofie Dascotte (Universiteit Antwerpen). De awards werden uitgereikt door Peter Cabus, secretaris-generaal van het departement Omgeving, op de door de VRP georganiseerde Werelddag van de Stedenbouw op 29 november 2018 in Deinze (met als thema urban sprawl).
Energielandschap Denderland. Vlaamse Planningsprijs 2018.
Dat fossiele brandstoffen uitgeput raken en we dringend moeten overschakelen naar hernieuwbare energie, weet iedereen. Aan ambitieuze doelstellingen geen gebrek. Maar zelden wordt er nagedacht over hoe die transitie ruimtelijk vertaald moet worden. Het staat nochtans als een paal boven water dat het een ingrijpende impact zal hebben op onze omgeving. Denk maar aan de plek die nodig is om windturbines, zonnepanelen en andere energie-opwekkers te plaatsen. Zonder ruimtelijke doorvertaling gaan we de vraag naar de haalbaarheid van de klimaatambitie uit de weg.
‘Energielandschap Denderland’ is een primeur voor Vlaanderen. Voor de eerste keer werd in onze regio grondig in kaart gebracht hoe duurzame energie-ambities ruimtelijk vertaald kunnen worden: waar en hoe kunnen we best hernieuwbare energie produceren, opslaan, transporteren en verbruiken?
De provincie Oost-Vlaanderen analyseerde de verschillende energiebronnen en de hele energieketen voor 9 gemeenten in de Denderstreek. Deze analyse brengt de omvang en de impact van de energie-opgave zeer duidelijk naar voor. De provincie ontwikkelde een visie voor de regio waarin duurzame energie als uitgangspunt wordt genomen voor ruimtelijke ontwikkelingen. Deze visie zal meteen ook een schaalsprong betekenen voor hernieuwbare energie in de regio. Het is uniek voor Vlaanderen dat de energietransitie als integrerende ruimtelijke opgave wordt aangegrepen.
Omdat het project zo innoverend is, wordt Energielandschap Denderland dan ook uitgeroepen tot winnaar van de Vlaamse Planningsprijs 2018. De jury is onder de indruk van de aanpak om muurtjes tussen beleidsdomeinen te slopen en van de duidelijke call to action, ook naar het Vlaamse niveau. Bovendien gaven de betrokken gemeentebesturen aan dat ze nu over een duidelijk ruimtelijk kader beschikken dat ook antwoorden en zekerheid biedt aan investeerders. De prijs wordt uitgereikt aan het provinciebestuur, maar de erkenning gaat evenzeer naar de 9 gemeenten Aalst, Denderleeuw, Ninove, Haaltert, Affligem, Roosdaal, Liedekerke, Lierde, Geraardsbergen en studiebureaus BUUR en SWECO die de opdracht uitvoerden. Common Ground nam het participatieve luik voor zijn rekening.
Beeldkwaliteitsplan en Open Ruimte Perspectief Nijlen
Het is een primeur voor de Vlaamse Planningsprijs dat een kleine gemeente de prijs wint. Meestal lopen centrumsteden en hogere overheden in de kijker omdat zij – dankzij financiële steun van Vlaanderen – meer in het oog springende projecten realiseren. Als gemeente met ongeveer 23.000 inwoners heeft Nijlen aangetoond dat het ook voor kleinere lokale besturen een haalbare kaart is om ruimtelijke kwaliteit bespreekbaar te maken. Nijlen koos ervoor om een Beeldkwaliteitsplan te ontwikkelen en schakelde enkele gerenommeerde bureaus in voor de uitbouw van een ‘Open Ruimte Perspectief’. De sterke samenhang tussen beide plannen zorgde ervoor dat kernversterking en open ruimte als evenwaardige tegenhangers op de gemeentelijke agenda komen. Tien ruimtelijke krachtlijnen helpen de gemeente om in dialoog te gaan met burgers of ontwikkelaars om hen te begeleiden en te sturen. Deze 10 principes schetsen tegelijk het verwachtingskader waarbinnen vergunningsaanvragen kunnen onderhandeld worden. Een aantrekkelijke online tool maakt de principes en het kader toegankelijk en bespreekbaar voor beleid, middenveld, burgers en ontwikkelaars.
Het gemeentebestuur besteedde ook veel aandacht aan de communicatie met o.a. huis van de toekomst, toekomstwandelingen, digitale nieuwsbrieven, werksessies … De tweede winnaar van de Vlaamse Planningsprijs is een bijzonder knap project dat inspiratie kan bieden aan andere kleine (en grote!) gemeenten die willen werken aan kernversterking en het vrijwaren van open ruimte. “Het project heeft het gemeentebestuur armen en benen, handen en voeten gegeven om aan de slag te gaan”, zeggen de Nijlenaars zelf.
De jury kent de Vlaamse Planningsprijs 2018 daarom toe aan een tweede winnaar: het gemeentebestuur van Nijlen, samen met de ontwerpbureaus Plus Office, BRUT en LAMA Architecten.