INSCHRIJVINGEN AFGESLOTEN!
De mensgerichte benadering en co-creatie in ruimtelijke beleidsplanning
Ruimtemakers werken vaak vanuit systemen, denk maar aan het watersysteem of het mobiliteitssysteem. Tegelijk klinkt de roep om naast deze systemische benadering ook de mensgerichte benadering toe te passen in de planning. Deze roep is niet nieuw. Jane Jacobs hield halfweg de twintigste eeuw al een pleidooi om het dagelijkse leven te onderzoeken als basis voor planningsprincipes en stadsvernieuwing.
Maar wat betekent dit concreet? Hoe kunnen we leefwereldkennis op een zinvolle manier laten doorwerken? ‘De overheid moet co-creatief aan de slag met haar burgers’, wordt soms geopperd, maar wat betekent dat voor de verhouding tussen overheid en burger? Kunnen we onze planning voldoende flexibel maken om echt co-creatief te werken? Welk intern veranderingsproces is hierbij cruciaal? En hoe kunnen we diverse ruimteclaims en het conflict hierover erkennen en er op een zinvolle manier mee aan de slag gaan?
De stad Gent schreef deze mensgerichte benadering expliciet in haar Ruimtelijk beleidsplan ‘Ruimte voor Gent’. Door kennis op te doen van leefwerelden, onder andere via pilootprojecten, wil de stad mensgericht plannen in de praktijk omzetten. Tijdens deze inspiratiedag zetten we je – met grondige reflectie van deskundigen op deze en andere praktijken – op weg om zelf te plannen met mensen.
programma
09.10 | Welkom. An Rekkers (VRP) & Philippe Van Wesenbeeck (Stad Gent)
09.20 | Systeemdenken vs. Mensgericht plannen? Stijn Oosterlynck (UAntwerpen)
Mensgericht plannen is meer is dan ‘we moeten nog iets rond participatie doen’. Het is een benadering om kennis op te doen naast de analyse van ruimtelijk-fysieke systemen. Tegelijk roept het vragen op: hoe verwerf je mensgerichte kennis en hoe integreer je dit met je kennis van systemen? Co-creatie als methodiek gooit hoge ogen om meer mensgericht te plannen. Wat zijn de wortels van co-creatie, de kansen en moeilijkheden? Als stadssocioloog brengt Oosterlynck de leefwereld van bewoners in de ruimtelijke planning – en bij voorkeur van die bewoners wiens leefwereld vaak in de schaduw blijft.
09.55 | Participatie, praktijken en processen | Oswald Devisch (UHasselt) en Seppe De Blust (Endeavour | ETH Zürich)
Meer dan ooit is het nodig om samen met burgers beleid uit te werken om toekomstige uitdagingen aan te gaan. Maar een goed participatieproces opzetten, vergt een aantal voorwaarden: er moet oog zijn voor dynamieken binnen de gemeenschap en binnen de organisatie, er moet kans zijn om collectief te leren en teamwerk is noodzakelijk. De sprekers putten uit hun ervaring vanuit diverse praktijken en tonen dat het proces primeert op de methode. En dat proces blijkt verre van voorspelbaar …
10.30 | Case 1: Beleidsplan ‘Ruimte voor Gent’: geen co-creatie zonder zelfreflectie
Met Ruimte voor Gent koos de stad Gent ervoor om naast de analyse van systemen ook de leefwereld van mensen (bewoners en gebruikers) in te brengen. Daarnaast wou men niet alleen ‘een plan maken’ maar ook de volgende jaren co-creatief met bewoners aan planningsvraagstukken werken via ‘Ruimtepiloten’. Gemakkelijker gezegd dan gedaan. Voortdurende aandacht voor het procesverloop door zelfreflectie is noodzakelijk om op koers te blijven. Lise Hullebroeck en Simon Verledens (beiden stad Gent) lichten toe waarom. Marjolijn Claeys (Voorland en betrokken bij de ruimtepiloten) geeft een reflectie op de case voor we met u in gesprek gaan.
11.25 | Case 2: Heist-op-den Berg en Malle: met bewoners van kleinere gemeentes gewoontes doorbreken
Tessy Gorris van de gemeente Heist-op-den-Berg schetst hoe zij de bewoners betrekt in de planningskeuzes en hoe het project ‘gewoontebreker’ een aantal klassieke denkbeelden en gewoontes van bewoners kon verbreden en doorbreken. Hans van der Heyden, lokaal stedenbouwkundig ambtenaar, vertelt hoe in Malle met bewoners een ‘bouwkompas’ werd ontwikkeld, dit wordt een draaiboek bij ruimtelijke ontwikkelingen.
Na de voorbeelden zal Soetkin Goris (Trizone) een reflectie geven. Soetkin was betrokken als participatiedeskundige bij Gewoontebreker en heeft een rijke ervaring in het werken met kleine gemeenten. Ze doorgrondt de dynamieken in lokale processen en benoemt waar knelpunten en kansen liggen. Na de reflectie gaan we hierover in gesprek met het publiek.
12.15 | Middagpauze
13.15 | Case 3: Ringland: ‘Participatie is het constructief maken van conflicten’
De overkapping van de Antwerpse Ring, Oosterweel, Het Toekomstverbond, Ringland…het is misschien wel hét voorbeeld in Vlaanderen van hoe een systemische benadering van ruimte gedwongen werd om naar een meer mensgerichte benadering te evolueren, dankzij de mobilisatiekracht van burgergroepen. Manu Claeys staat als voorzitter van de Antwerpse burgeractiegroep ‘stRaten-generaal‘ mee aan het prille idee van de overkapping van de ring, zestien jaar geleden al. Ringland – gelanceerd in 2014 – gaf dit idee met veel kracht en mobilisatie een publieksboost. Nu wordt het, weliswaar langzaam en met veel getouwtrek, in beleid omgezet.
Joris Voets (UGent) durft het aan om te reflecteren over Ringland en Het Toekomstverbond. Hoe hebben de actiegroepen burgerbetrokkenheid bij grote infrastructuurwerken op de agenda geplaatst? Wat kunnen overheden leren over hoe ze actiegroepen op een constructieve manier in participatieprocessen kunnen inzetten? Na de reflectie gaan we hierover in gesprek met het publiek.
14.05 | Hoe als lokaal bestuur vorm geven aan mensgericht plannen? Dr. Nanke Verloo (Universiteit Amsterdam)
Door gebruik te maken van de narratieve methode onderzoekt Nanke Verloo hoe conflict en crisis kan ontstaan door het verschil aan betekenis die we verbinden aan ruimte. Lokale besturen kunnen hier op verschillende manier op reageren: door het uitoefenen van controle, door deliberatie of door het conflict te erkennen en te verduidelijken. In haar presentatie belicht Nanke volgende thematieken:
- Denken vanuit narratieven. Ruimtelijk planners denken vanuit plannen, kaarten, ontwerpen… maar zelden of niet vanuit narratieven. Wat je methode is in je onderzoek, is tevens een grondhouding. Besef hebben van wat narratieven zijn en hoe ze werken, welk soort kennis ze opleveren lijkt ons essentieel om een mensgerichte benadering in de planning te integreren.
- Conflict en crisis. Deze aspecten zijn zeker herkenbaar voor planners, want op ruimtes rusten meerdere claims. En hieraan verbonden macht: wie heeft de voorbije tijd het gebruik en de betekenis van bepaalde ruimtes bepaald en wat gebeurt er als dit verandert, bvb door een plan?
- Capaciteitsopbouw bij lokale besturen: hoe als lokaal bestuur vorm geven aan mensgericht plannen? Welke capaciteiten moeten aanwezig zijn bij beleidsmakers en gemeentelijke diensten (en hoe kunnen we die trainen)?
15.00 | Voorstelling van de toolbox participatie (Participatiestudio VRP)
Praktisch
Locatie: digitaal.
€ 60 (VRP-leden) | € 110 (niet-leden) | € 170 (niet-leden die bij inschrijving lid worden) | € 20 (student/lid) | € 35 (student/niet-lid)
Studenten dienen een kopie van hun studentenkaart te bezorgen aan info@vrp.be