Als we de bouwshift willen realiseren moeten we breder denken dan enkel wonen. Vandaag blijven we sterk vanuit de norm van individueel autobezit ontwikkelen en vergunnen. Ook in het mobiliteitsbeleid blijft het autoverkeer met de meeste middelen lopen. Hoewel de fiets duidelijk aan terrein wint, zeker in stedelijke gebieden, blijft het openbaar vervoer achter op de auto, zeker wat betreft investeringen.Hoe krijgen we de modal shift van de grond? Welke veranderingen zijn er nodig in het ruimtelijk beleid, het mobiliteitsbeleid en in het logistiek beleid en waar vinden we win-wins?
Dat en meer op de Werelddag van dit jaar, met als thema “modal shift, een gebouwde shift?”
Er is een gratis deelname mogelijk voor 1 mandataris van een lokaal bestuur als er minstens 1 betalende ambtenaar is. Deze gratis deelname geldt enkel voor NIEUWE mandatarissen (ruimtelijke ordening, mobiliteit of burgemeester vanaf 1 december 2024), niet voor uittredende mandatarissen. Let op: VRP is genoodzaakt een no show fee van het volledige bedrag voor niet leden aan te rekenen als de gratis deelnemer afwezig blijkt.
Programma
Plenair
10u – 10u15: Inzet van de Werelddag Modal Shift, een gebouwde shift? Door Ann Verhetsel, dagvoorzitter
10u15 - 10u25: Hoe maken we een auto-afhankelijke regio minder auto-afhankelijk? Transformaties in Stad Hasselt. Door Marc Schepers, schepen van Mobiliteit en stadsontwikkeling (Stad Hasselt)
10u25 - 10u40: Speech door - en kennismaking met - de nieuwe minister van Omgeving Jo Brouns
10u40 - 11u05: It takes two to tango. Door Thomas Vanoutrive (UAntwerpen)
In de dans tussen ruimtelijk beleid en het mobiliteitsbeleid neemt soms de ene, soms de andere de leiding. Ruimtelijke structuurplanning had een sterke relatie met mobiliteit, maar dit werkte niet altijd door zoals gehoopt. Omgekeerd kijken we nu naar de vervoerregio’s en hun ruimtelijke link, terwijl mobiliteit in de beleidsplanning vaak minder aan bod komt. Zijn we wel voldoende kritisch in onze doelstellingen met betrekking tot de modal shift? Hoe zetten we EU wetgeving om in de praktijk? Thomas neemt ons mee door tijd en ruimte in het beleid over omgeving en mobiliteit.
11u05 - 11u40: Push and pull measures and spatial policy. Door Tom Rye (Molde University College)
[EN] The modal shift isn’t going to unfold by itself. If we don’t take action, we will remain stuck to our cars and the demand for more parking space and lanes will keep growing. About time to not only persuade people to cycle and use public transportation, but also to make these choices the most evident. Tom will illustrate how push and pull factors in various fields of work and between various policy domains are made concrete.
11u40 - 12u00: auto-onafhankelijk wonen: een keuze, een noodzaak of een recht? Door Eva Van Eenoo (Cosmopolis VUB, KU Leuven)
In de ruimtelijke planning zeggen we wel dat we naar een auto-onafhankelijke bouwshift willen gaan, maar het autobezit in Vlaanderen is de laatste decennia alweer met een kwart gestegen tot 3,7 miljoen ingeschreven wagens. Zijn de keuzes die we maken voor bouwlocaties wel echt zo auto-onafhankelijk als we beweren? Of percipiëren we auto-onafhankelijkheid impliciet als een luxeproduct voor wie er bewust voor kiest?
Eva toont het belang aan om duidelijk te benoemen hoe, waar en door wie de autoafhankelijke samenleving wordt ge(re)produceerd. Zo kunnen we de verschillen zien tussen wie zonder auto kan deelnemen en wie wordt gemarginaliseerd in de huidige autoafhankelijke samenleving. Hoe maken we van auto-onafhankelijkheid een recht in plaats van een keuze of een noodzaak? En welke rol speelt ruimtelijke planning hierin? Hoe halen we stappen, trappen en openbaar vervoer uit de marge van het autobeleid op een sociaal rechtvaardige manier?
13u00 - 15u00: Deelsessies
15u15 - 15u40: Performant openbaar vervoer in relatie tot ruimtelijk beleid. Door Ann Schoubs (CEO De Lijn)
15u40 - 16u10: Leuven 2030. Door Katrien Rycken (Leuven 2030)
Ruimtlijke planning en mobiliteit zijn speerpunten om stappen vooruit te zetten naar een klimaatneutraal Vlaanderen. Leuven 2030 toont hoe burgers, overheden, kenniscentra en bedrijven samen verder komen dan alleen. Met 10 klimaatwerven voor mobiliteit en concrete doorbraakprojecten tonen ze hoe het anders kan.
16u10 - 16u25: Beleidsreflectie. Wisselwerking lokaal en bovenlokaal, mobiliteits- en ruimtelijk beleid.
16u30: Receptie
Deelsessies
Sessie 1: Hoogbouw bij de bushalte. Transit Oriented development in Vlaamse context, kritische beschouwingen en oplossingsalternatieven
Sessievoorzitter: Hans Tindemans (BUUR Part of Sweco). Hans schetst de historiek en context van TOD in Vlaanderen en toont hoe de verdichtingsparadox vaak ruimtelijk kwalitatieve projecten tegenwerkt.
TOD wordt als de backbone van duurzame mobiliteit gezien. We denken hierbij graag voorbij klassieke vormen van concentratie aan stations. Regionale samenwerking en afstemming over waar (niet) ontwikkelen is noodzakelijk, ontwerpend onderzoek toont ons alternatieven.
Met Greet De Block (UAntwerpen), onderzoekt TOD in ruraal-urbane gebieden op diverse plaatsen in Europa. Wat zeggen klassieke benaderingen va TOD over hoe we naar de gebieden buiten de stad kijken? Wat zijn de sociaal-ruimtelijke effecten van de investering in radiale verbindingen in het openbaar vervoer? Welke functies komen in verdrukking? Meer info: https://www.todisrur.eu/
Ward Verbakel en Olivia Missiaen (MAAT-PLUSOFFICE) onderzochten een alternatief model waarbij de Vlaamse stedelijkheid van verspreide dorpen versterkt wordt door het spooraanbod en de voorzieningen te herdenken (Metropolis II binnen Labo Ruimte).
Sessie 2: Rechtvaardige straten: herverdeling voor levendige kernen
Sessievoorzitter: Kobe Boussauw (VUB)
Willen we de modal shift bereiken dan moeten we meer ruimte geven aan voetgangers, fietsers, steps en openbaar vervoer. Bovendien moeten we de drempel om voor de auto te kiezen zien te verhogen. Parkeerbeleid en ruimtelijk beleid met elkaar afstemmen is daarbij essentieel. De parkeerstudie Fietsberaad/VVSG biedt voorbeelden uit Vlaanderen en buitenland die tonen hoe je kan sturen via parkeer- en stallingsnormen en via verhoogde tarieven voor autoparkeren.
Met Patrick Auwerx (Mobiel 21), die meewerkte aan ParkPAD. ParkPAD is een auditmethode, ontwikkeld binnen het CIVITAS-project Park4SUMP, die gemeenten helpt om hun parkeerbeleid te evalueren, bij te sturen en te herdenken als onderdeel van een integraal en toekomstgericht mobiliteitsbeleid.
Ivo Cré (KUL/ Polis) reflecteert op de elektrificatie van het wagenpark vanuit het Polis netwerk van Europese steden. Hoe gaan we om met de combinatie van elektrificatie en parkeerbeleid? Hoe voorkomen we ongewenste ruimtelijke gevolgen?
en schepen Carl Hanssens (Sint-Niklaas). Met het Park for SUMP programma kiest de stad ervoor om verdichting te koppelen aan een doordacht parkeerbeleid. Dit leidde tot andere parkeernormen in de verordening, het inzetten op deelmobiliteit, het dubbel gebruik van parkeerruimte van supermarkten en laad- en loszones. In de plaats wordt volop de kaart getrokken van kwalitatieve omgevingen met ruimte voor water en groen, ook op de grote markt.
Sessie 3: Voorbij de vrachtwagen: lokale kansen voor duurzaam goederenvervoer
Sessievoorzitter: Joris Beckers (UAntwerpen)
Logistiek niet meer weg te denken uit het huidig modal shift debat. In deze sessie gaan we in op lokaal beleid op het snijvlak van ruimte en goederentransport, zowel in groot- en als in kleinstedelijke context. Hoe organiseren we een efficiënte last mile belevering met minimale impact? Welke ruimtelijk keuzes zijn nodig om duurzame logistiek in de gemeente mogelijk te maken?
Met Bart Dumoulin (Bond Beter Leefmilieu) over de Green deal stedelijke duurzame logistiek. Die green deal bewijst dat ook kleine steden en gemeenten met duurzame logistiek aan de slag kunnen. Duurzame logistiek in landelijke regio’s heeft potentie, maar onder voorwaarden. Bart geeft een overzicht van diverse initiatieven in Vlaanderen.
Marjolein Lyssens (AG Vespa) licht toe hoe vanuit het ontwerpend onderzoek van een innovatieve stadshaven gewerkt werd aan een vastgoedstrategie. Op die manier werd het mogelijk de ruimtelijke visie in een realistisch en ambitieus RUP te gieten. Ondertussen werd een bouwmaterialenhub opgezet als testcase waaruit heel concrete lessen uit getrokken worden over kansen en knelpunten van stedelijke belevering van bouwmaterialen.
Michaël Geeraert (Stad Gent). Stad Gent pakt uit met een breed plan op meerdere schaalniveaus en vanuit diverse stromen, dus zowel microhubs als grotere overslagplekken en zowel last milebelevering als belevering via water. Opvallend is de verankering van duurzame stedelijke logistiek bij nieuwe ontwikkelingen, zoals de Arsenaalsite, de Lübecksite en de UCB site. We zien hoe dit plan stapsgewijs gerealiseerd wordt en welke lessen andere lokale besturen hieruit kunnen leren.
Sessie 4: Toegang is geen doorgang: verkeersluwe mazen van het net
Sessievoorzitter: Dirk Lauwers (Mobiliteitsexpert UGent, UAntwerpen)
De nieuwe wegencategorisering maakt gewag van interlokale mazen. Binnen die mazen van interlokale wegen willen we de doorgang beperken. Hoe maken we in Vlaanderen de overstap naar verkeersluwe wijken? Welke troeven biedt de wegencategorisering om fietsverkeer een duw in de rug te geven, in de kern en in het landelijk gebied? En hoe kunnen ex-doorgangswegen multifunctionele boulevards of straten worden met meer ruimte voor ecosysteemdiensten, openbaar vervoer en fiets?
Met Hans Van Hoof (Stad Mechelen), over de herontwikkeling van de Vesten. Er wordt gemikt op meer ruimte voor mensen en ecosysteemdiensten dankzij een grotere maas. We bekijken de diverse ontwerpscenario’s en bespreken voor- en nadelen van ieder scenario.
Jochen Vercammen (Gemeente Ranst). Ranst bewijst dat wijkcirculatie niet enkel spek naar de bek van de centrumsteden is. Hoe kan een gemeente in het buitengebied aan wijkcirculatie werken? Hoe werk je dit uit vanuit sluipverkeer én vanuit landbouwverkeer?
Tim Scheirs (Veneco) verbreedt het perspectief naar regionale samenhang en het belang van regionale samenwerking. De introductie van interlokale mazen en de opzet van vervoerregio’s biedt een inhoudelijk kader en een structuur voor lokale besturen om over gemeentegrenzen heen aan de modal shift te werken en ook vanuit een breder perspectief over locatiekeuzes na te denken.
Sessie 5: Leven op de steenweg: lokale ruimtelijke visies op bovenlokale mobiliteitsinfrastructuur
Sessievoorzitter: Els Geerts (integraal projectleider van de Noord-Zuid verbinding in Limburg)
Overal in Vlaanderen doorkruisen steenwegen onze kernen. Als gevolg hiervan vermindert de leefkwaliteit en worden kernen minder aantrekkelijk. Bovendien is het vaak daar dat voetgangers en fietsers aangereden worden, soms met dodelijke gevolgen. Hoe zorgen we ervoor dat we bovenlokale mobiliteitsbehoeften (‘doorstroming’) laten sporen met lokale veiligheid en leefbaarheidsbehoeften?
Achter de Noord-Zuidverbinding schuilt een langdurig proces met verschillende stakeholders en op diverse schaalniveaus. In deze sessie komt een sterk betrokken gemeente aan het woord en een ontwerper van het studieteam NZL. We verkennen de onderzoeksaanpak, de ambitie om de wegopgave eveneens in te zetten op modal shift en de koppeling met (de opzet van) het gebiedsprogramma.
Met Danny Plaetinck (Schepen stadsontwikkeling en ringinfrastructuur, Stad Eeklo)
Filip Buyse (Maat ontwerpers, ontwerpteam N-Z verbinding)
Bertien Buntinx (gemeente Houthalen-Helchteren)
Sessie 6: De uitrol van de modal shift in Hasselt (terreinbezoek)
Onder begeleiding van Christiane Malina en Mark Van de Vijver (Stad Hasselt)
Stad Hasselt koos voor een verkeersluwe en aangename binnenstad. Parkings werden pleinen, er werd geïnvesteerd in hoogwaardige fietsinfrastructuur en de voetganger kreeg alle ruimte. Met de komst van het nieuwe Quartier Bleu werd er ingezet op een hoogwaardige ondergrondse parkeergarage. Er staat nog meer op de agenda: met de Elfdeliniestraat kiest Hasselt voor het autoluw maken van een studentencampus waar studenten van de universiteit en hogescholen elkaar kunnen ontmoeten in de royale publieke ruimtes. De Spartacus verbinding biedt een hefboom om verder in te zetten op betere publieke ruimte in de stad.