Op 30 november l.l. werd het nieuwe Charter van Leipzig over duurzame stedelijke ontwikkeling goedgekeurd door de informele Raad van EU-ministers voor stedelijke aangelegenheden. Hoewel het geen bindend document is, erkent het toch overduidelijk de belangrijke rol die steden zullen spelen in de aanpak van een aantal maatschappelijke vraagstukken. Het biedt ook een raamwerk waarbinnen steden die rol ten volle kunnen waarnemen en waarbinnen ook ruimtelijke planning een belangrijke plaats zal innemen.
Het oude Charter dateert uit 2007 en wil een geïntegreerde, duurzame stadsontwikkeling promoten om zo de algemene levensomstandigheden in de minst welvarende Europese stadswijken te vergroten. Die gedachte blijft behouden in het nieuwe Charter, maar de krachtlijnen worden uitgebreid naar een aantal bijkomende vraagstukken op ecologisch, economisch en sociaal vlak die wereldwijd alsmaar prominenter zijn geworden: klimaatverandering, het verlies aan biodiversiteit, het uitgeput raken van natuurlijke grondstoffen, migratie, demografische veranderingen, snel veranderende economieën en … pandemieën.
Het nieuwe Charter heet voluit ‘The New Leipzig Charter. The transformative power of cities for the common good’. Dat laatste – het nastreven van het algemeen belang, gebruikmakend van de transformerende kracht van steden – is de kerngedachte van het document. Dit kunnen steden concreet maken door het welzijn van de burgers voorop te stellen, betrouwbare en toegankelijke publieke diensten aan te bieden en (sociale, economische, ecologische, territoriale) ongelijkheid te bestrijden. Met het Charter willen de ministers de levenskwaliteit in elke Europese stad veilig stellen en verbeteren en niemand aan zijn/haar lot overlaten. Het charter pleit voor specifieke maatregelen op maat van de diverse ruimtelijke stedelijke schalen.
De basisprincipes van goed stedelijk beleid worden ook benoemd in het Charter. Naast het nastreven van het algemeen belang zijn dat: een geïntegreerde aanpak van diverse vraagstukken (in tegenstelling tot een sectorale aanpak), participatie & co-creatie, samenwerking over de bestuursniveaus heen en een gebiedsgerichte benadering.
Lokale autoriteiten staan het dichtst bij de burger en kunnen dus de juiste diensten aanleveren in functie van de noden van die burger. Daartoe hebben steden een juridisch kader nodig, stelt het Charter, maar ook investeringsmogelijkheden, goed opgeleide werknemers en de mogelijkheid om infrastructuur, dienstverlening en welzijn bij te sturen waar nodig.
De Charter houdt zoals gezegd geen verbintenissen in: met de erkenning van het document zijn de ministers voor stedelijke aangelegenheden enkel overeengekomen dat de stedelijke agenda voor de EU zal worden voortgezet en versterkt. Ze erkennen dat de principes die in het Charter omschreven worden steden en stadsregio’s kunnen helpen om de strategische prioriteiten van het nieuwe Handvest van Leipzig ten uitvoer te brengen.