Vlaanderen heeft een hoofdrol te spelen in het “plannen voor de toekomst”. Vanop Europees niveau wordt naar Vlaanderen gekeken voor de realisatie van (steeds ambitieuzere) eisen op vlak van leefmilieu en klimaat, vaak met een belangrijke ruimtelijke impact. Tegelijk verwachten de lokale en bovenlokale niveaus van Vlaanderen zowel de nodige ondersteuning als de nodige beleidsruimte om een eigen ruimtelijk beleid uit te werken en uit te voeren. Die ondersteuning en beleidsruimte is er nu te weinig.
De aankondiging van de bouwshift en de goedkeuring van de strategische visie van het BRV hebben een grote impact gehad, maar moeten dringend concreet worden gemaakt. Het geldende juridisch kader draagt nog te weinig bij aan een realisatie van de bouwshift – in een aantal gevallen staat het dit zelfs in de weg. Er is nood aan een sterke visie, aan sterke (boven)lokale besturen, en aan een Vlaamse overheid die deze besturen de middelen en de ondersteuning aanreikt om de bouwshift te realiseren. En vooral is er nood aan een gebiedsgerichte aanpak, waarin samenwerkingen worden aangegaan vertrekkend van de noden en problematieken op terrein.
Concreet geeft VRP invulling aan die rol door vijf routes te bewandelen doorheen het memorandum. Zo moet open ruimte beter worden beschermd in functie van waterbeheer, voedselproductie, biodiversiteit en bodemkwaliteit; moet wonen duurzaam en terug betaalbaar worden; moet bedrijvigheid in stads- en dorpskernen worden gestimuleerd; moeten we met een collectieve aanpak naar onafhankelijke, fossielvrije energie en moeten we richting auto-onafhankelijkheid door investeringen in hoogwaardig collectief en openbaar vervoer.
Het bewandelen van die routes is broodnodig, want op steeds meer vlakken laten de gevolgen van klimaatverandering en ruimtegebrek zich vandaag al voelen. Zo is er te weinig plaats voor gebieden die regenwater opvangen en bufferen, moet ons openbaar vervoer zich vanwege de ruimtelijke wanorde in allerlei bochten wringen en moet onze energie infrastructuur — denk aan hoogspanningslijnen, pijpleidingen — ook nog een plek krijgen in onze al dichtbebouwde regio. Zonder een doordachte planning wordt ruimtegebrek dé achillespees voor een veerkrachtig en klimaatbestendig Vlaanderen. Tijd dus om de handen uit de mouwen te steken en te gaan voor een veerkrachtige Vlaamse ruimte, met een daadkrachtige Vlaamse overheid!